SIBO – przyczyny, objawy, diagnostyka

Co to jest SIBO?

SIBO z angielskiego Small Intestinal Bacterial Overgrowth czyli przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim. Jest to właśnie zespół objawów wynikających ze zbyt dużej ilość bakterii lub nietypowego ich rodzaju zasiedlających jelito cienkie. Bakterie te w jelicie cienkim mając podłoże do życia i wzrostu fermentują i produkują metabolity: wodór, metan, siarkowodór dając objawy chorobowe najczęściej są to: wzdęcia, gazy, przelewania w jelitach, biegunki, bóle brzucha. Objawy te najczęściej klasyfikowane są jako Zespół Jelita Drażliwego.

Przyczyny SIBO, czyli przerostu bakterii w jelicie cienkim.

Każdy odcinek przewodu pokarmowego od jamy ustnej przez przełyk, żołądek, jelita aż do odbytnicy odpowiedzialny jest za inny proces związany z przyjmowaniem, wchłanianiem i wydalaniem pokarmu. Każdy odcinek przewodu pokarmowego i narząd musi mieć odpowiednie pH oraz rodzaj i ilość bakterii żeby spełniać swoje funkcje.

Praca przewodu pokarmowego zależy od:
• stylu życia,
• rodzaju i ilości pożywienia,
• stosowanych używek,
• ekspozycji na stres,
• przyjmowanych leków,
• infekcji.

Układ pokarmowy to sieć naczyń połączonych dlatego do przerostu bakterii w jelicie cienkim może dojść gdy zawiedzie chociaż jeden z mechanizmów mających chronić przewód pokarmowy przed nadmierną kolonizacją bakterii w jelicie cienkim.


Do mechanizmów ochronnych zaliczamy:

• Kwaśne pH w żołądku – pH 1-2,5 jest optymalne dla pracy żołądka. Sok żołądkowy o niskim pH powinien wyeliminować bakterie docierające drogą pokarmową do żołądka. Zmiana pH w żołądku na bardziej zasadowe powoduje osłabienie tej funkcji, spadek wydajności trawienia, przez to nieprzygotowany odpowiednio pokarm opuszcza żołądek przechodząc kolejno do dwunastnicy oraz jelita cienkiego. Gdzie następuję przerost flory bakteryjnej, produkcja metabolitów będących przyczyną nieprzyjemnych objawów. Przyczyną zmiany pH w żołądku może być przyjmowanie leków IPP (inhibitory pompy protonowej), zakażenie Helicobacter pylori, starszy wiek pacjenta, zapalenie błony śluzowej żołądka, stan po operacyjnym leczeniu choroby wrzodowej żołądka.

• Prawidłową motoryka żołądka, opóźnione opróżnianie żołądka prowadzi do zalegania pokarmu w żołądku. Do gastroparezy, bo tak nazywa się fachowo zaleganie treści pokarmowej w żołądku dochodzi najczęściej na skutek uszkodzenia nerwu błędnego lub stosowania leków IPP. Zadaniem nerwu błędnego jest kontrola przepływu pokarmu w przewodzie pokarmowym. Kiedy nerw błędny jest uszkodzony jedzenie w przewodzie pokarmowym porusza się zbyt wolno lub przestaje się poruszać. Gdy pokarm zalega zaczyna fermentować i powodować przerost bakterii.

• Prawidłową motorykę jelit tzw. MMC czyli wędrujący kompleks mioelektryczny. MMC działa wyłącznie między posiłkami. Jego zadaniem jest usunięcie niestrawionych resztek jedzenia z przewodu pokarmowego. Przyjmuje się, że MMC rozpoczyna swoją pracę ok. 90 minut po zakończonym posiłku i kończy w chwili rozpoczęcia ponownego posiłku. Jeśli zaburzona zostanie praca MMC w jelicie cienki zalegać będą niestrawione resztki pokarmu stanowiące idealne warunki do rozrostu bakterii. Do zaburzeń pracy MMC dochodzi kiedy zbyt często spożywamy posiłki, w czasie infekcji wirusowej i bakteryjnej, w sytuacji przewlekłego stresu, podczas chorób tarczycy,

• Naturalne bariery anatomiczne: zastawka krętniczo-kątnicza (zapobiega cofaniu się bakterii i resztek pokarmowych z jelita grubego do jelita cienkiego), śluz pokrywający nabłonek i wiążący komórki bakteryjne, immunoglobulina A zawarta w wydzielinie jelita cienkiego (przewlekły stres może obniżać poziom IgA, który stanowi pierwszą linię obrony przeciwbakteryjnej na błonach śluzowych jelita cienkiego),

• Przepływ w jelitach: zaburzenia przepływu w jelitach mogą wynikać z obecności uchyłków, guzów, zrostów pooperacyjnych (np. po cesarskim cięciu, usunięciu pęcherzyka żółciowego). Powstałe zrosty mogą spowalniać przepływ w jelitach prowadząc do zastojów i niedrożności.

Potrzebujesz porady dietetyka? Umów się na wizytę.

Objawy

Objawy SIBO są różnorodne i wynikają z metabolizmu bakteryjnego. Do najczęstszych zalicza się:

• wzdęcia,
• gazy,
• zaparcia,
• biegunki,
• biegunki tłuszczowe,
• przelewania w jelitach,
• nagła i pilna potrzeba wypróżnienia,
• śluz w stolcu,
• wędrujące bóle brzucha,
• refluks,
• nudności,
• odbijania.

W większości przypadków Pacjent z podobnymi objawami dostaje diangozę Zespół Jelita Drażliwego należy jednak zdawać sobie sprawę, że nawet 80% pacjentów z ZJD cierpi na SIBO. W wyniku upośledzonego wchłaniania dochodzi często do licznych niedoborów:

• niedobór żelaza,
• niedobór witaminy B12,
• niedobór witaminy D,
• utraty masy ciała,
• zaburzenia wchłaniania białek,
• zaburzenia wchłaniania tłuszczów,
• podatności na zakażenia bakteryjne,

Powstałe niedobory często prowadzą do dalszych zaburzeń i objawów w tym neurologicznych:

• ciągłego zmęczenia,
• bólu głowy,
• obniżonego nastroju, depresji
• mgły mózgowej,
• stanów lękowych.

Diagnostyka

Do diagnostyki SIBO służy Wodorowy Test Oddechowy (WTO) z użyciem Laktulozy. Badanie jest bezinwazyjne i bezbolesne polega na pomiarze w wydychanym powietrzu stężenia wodoru. Na początku wykonywany jest pomiar kontrolny po którym wypija się roztwór laktulozy i w odpowiednich przedziałach czasowych dmucha się w urządzenie pomiarowe. Test powinien trwać 2 godziny. W przypadku kiedy pacjent ma przerost bakteryjny w jelicie cienkim cukry z laktulozy są metabolizowane przez bakterie, a ich metabolitem jest wodór, który wraz z krwią przechodzi do pęcherzyków płucnych, a następnie jest wydychany wraz z powietrzem.

Potrzebujesz porady dietetyka? Umów się na wizytę.

Postępowanie lecznicze w SIBO

Postępowanie lecznicze w SIBO obejmuje 3 elementy
• terapię choroby podstawowej będącej przyczyną SIBO (np. eradykację Helicobacter Pylori)
• antybiotykoterapię (skierowaną przeciwko bakteriom w jelicie cienkim, najczęściej stosowanym antybiotykiem jest Ryfaksymina),
• leczenie żywieniowe ukierunkowane na zmniejszenie dolegliwości, poprawę funkcji jelit np. za pomocą diety Low FODMAP,
Przerost bakteryjny w jelicie cienkim nie jest jeszcze dobrze rozpoznanym
schorzeniem. Leczenie oprócz antybiotykoterapii, diety polega również na zmianie stylu życia oraz redukcji stresu.

W kolejnych artykułach opiszę:
• Przygotowanie pacjenta do Wodorowego Testu Oddechowego,
• Dieta w SIBO – przykładowy jadłospis.

Bibliografia:

1. Mulak A., Kudyba M., Paradowski L.: Zaburzenia mikroflory jelitowej w przebiegu przewlekłego leczenia inhibitorami pompy protonowej. Gastroenterol. Pol., 2012, Vol. 19, No. 4, p. 166-170,

2. Gąsiorowska J., Czerwionka-Szaflarska M.: Zespół przerostu flory bakteryjnej jelitra cienkiego a zespół jelita nadwrażliwego. Prz Gastroenterol 2013; 8 (3): 165–171,

3. Miazga A, Osiński M, Cichy W.: Current views on the etiopathogenesis, clinical manifestation, diagnostics, treatment and correlation with other nosological entities of SIBO. Adv Med Sci. 2015 Mar; 60(1): 118-24

4. Roland BC, Lee D, Miller LS.: Obesity increases the risk of small intestinal bacterial overgrowth (SIBO). Neurogastroenterol Motil. 2018 Mar; 30(3)